فلات آناتولی منطقه وسیعی از ترکیه را پوشش می دهد ، حدود 97٪ از کل منطقه . این فلات به طور کلی یک فلات مرتفع است که دارای چندین کوه و رشته کوه بلند مخصوصا در شرق کشور است . وجود بسیاری از دره ها و کوه های بلند ، بارش برف و در نتیجه ذوب شدن آن در بهار و آب و هوای مناطق مختلف به شکل گیری دریاچه ها و رودخانه های ترکیه کمک می کند .

از آب رودخانه های ترکیه بیشتر برای آبیاری مزارع کشاورزی استفاده می شود ، اما مهمتر از همه انرژی هیدرو الکتریکی ای می باشد که با استفاده از سد های ساخته شده بر روی این رودخانه ها تولید می شود .

برخی از رودخانه های مهم و بزرگ ترکیه عبارتند از :

فرات ( Euphrates )

فرات ( در زبان ترکی Firat ) به طول 2.800 کیلومتر می باشد که 1.263 کیلومتر آن در ترکیه است . از منطقه آناتولی سرچشمه می گیرد و پس از پیوستن به رودخانه دجله ( Tigris ) در شت العرب ( Shatt al-Arab ) به خلیج فارس می ریزد .

دجله ( Tigris )

دجله ( در زبان ترکی Dicle ) به طول 1.900 کیلومتر می باشد که 523 کیلومتر آن در ترکیه است . از کوه های نزدیکی منطقه الازینگ ( Elazig ) سرچشمه می گیرد و پس از پیوستن به رودخانه فرات در شت العرب به خلیج فارس می ریزد .

قزل ایرماق ( Kizilirmak ) 

قزل ایرماق ، به معنی رود سرخ در ترکی ، به طول 1.355 کیلومتر ، بزرگ ترین رودخانه ترکیه است که سرچشمه و محل و ریزش آن در داخل کشور است . این رودخانه از کوه های کیزیلداق ( Kizildag ) در شمال شرقی آناتولی مرکزی متولد شده و از سیواس ، کایسیری ، نوشهر ، قر شهر ، قیریق قلعه ، آنکارا ، چانقری ، چوروم و سامسون عبور می کند و به دریای سیاه در بافر می رسد .

سدهای ساخته شده بر روی قزل ایرماق شامل Kesikköprü ، Hirfanli ، Kapulukaya ، Altinkaya و Derbent می باشد .

یسیل ایرماق ( Yesilirmak )

یسیل ایرماق ، به معنی رود سبز در ترکی ، حدود 519 کیلومتر طول دارد . این رودخانه از کوه Köse در شمال سیواس ( Sivas ) سرچشمه می گیرد و از استان های توقات ، آماسیه و سامسون عبور و به دریای سیاه می ریزد .

سدهای ساخته شده بر روی یسیل ایرماق شامل Almus ، Ataköy ، Hasan Ugurlu و Suat Ugurlu می باشد .

بویوک ( بزرگ ) مندرس Büyük ( Great ) Menderes ) )

بویوک مندرس که نام آن از کلمه Meandering ( در ترکی به معنی پر پیچ و خم ) گرفته شده است ، 584 کیلومتر طول دارد و بزرگترین رودخانه در منطقه اژه است . سرچشمه آن رودخانه های Kufi Suyu و Banaz stream در نزدیکی استان افیون است ، از استان های عشاق و آیدین و سپس به دریای اژه می ریزد . آب آن به طور عمده برای آبیاری مزارع کشاورزی استفاده می شود .

کوچوک ( کوچک ) مندرس (Küçük ( Small ) Menderes  )

کوچوک مندرس از کوهستان Bozdag در منطقه اژه سرچشمه می گیرد ، از شهر افسوس و بسیاری از زمین های کشاورزی عبور می کند و سپس به دریای اژه می ریزد . نام قدیم آن Kaistros است .

حتما بخوانید : جغرافیای ترکیه – ارتفاعات شرقی ترکیه

جیحان ( Ceyhan )

سیحان ، که در دوران باستان Hyranus نامیده می شد ، 509 کیلومتر طول دارد . این رودخانه از نزدیکی البیستان ( Elbistan ) در منطقه مدیترانه شرقی سرچشمه می گیرد ، از کوه های توروس ( Taurus ) ، نزدیکی قهرمان مرغش ( Kahramanmaras ) و از چوکوروا در آدانا – جایی که از آب آن برای آبیاری مزارع پنبه استفاده می شود – عبور می کند و سپس به خلیج اسکندرون ( Iskenderun Bay ) در مدیترانه می ریزد . سرچشمه آن رودخانه های Sögutlu و Hurma است و شاخه های آن نهرهای Aksu ، Çakur ، Susas  و Çeperce است . جریان آب رودخانه سیحان بین ماه های نوامبر و دسامبر به علت بارش باران و در بهار به دلیل ذوب برف ها افزایش می یابد و در ماه های آگوست و سپتامبر کاهخش می یابد .

سیحان ( Seyhan )

سیحان 850 کیلومتر طول دارد . این رودخانه از منطقه مرکزی کوه توروس در جنوب سیواس سرچشمه می گیرد ، از استان آدانا عبور کرده و سپس به مدیترانه می ریزد . دو شاخه اصلی سیهان ، رودخانه های Zamanti و Göksu هستند . سدهای هیدروالکتریک ساخته شده بر روی رودخانه سیحان شامل Yedigöze ، Çatalan و Seyhan می باشد . همچون رودخانه جیحان ، از آب رودخانه سیحان نیز برای آبیاری مزارع پنبه در چوکوروا استفاده می شود . امروزه ، برنامه هایی برای صادرات آب های بیش از حد این دو رودخانه به خاورمیانه ، به ویژه به اسرائیل و اردن وجود دارد .

چوروح ( Çoruh  )

یکی دیگر از رودخانه های ترکیه ، رودخانه چوروح است که 431 کیلومتر طول دارد ( 410 کیلومتر در ترکیه ، 21 کیلومتر درگرجستان ) و دارای یکی از سریع ترین جریان ها در جهان است . این رودخانه از کوه های نزدیکی استان های بیبورد ( Bayburt ) و آرتوین ( Artvin ) سرچشمه می گیرد . بعد از گذشتن از مرز ، به دریای سیاه در نزدیکی باتومی ( Batumi ) می ریزد . به دلیل آب های پرسرعت آن ، این رودخانه برای قایقرانی در رودخانه های خروشان در استاندارد های بین المللی بسیار محبوب است . سدهای ساخته شده بر روی شامل Borçka ( ساخته شده بین سال های 1998 – 2005 ) ، Deriner ( 1998 – 2012 ) و Muratli ( 1999 – 2005 ) می باشد . سد Deriner بلند ترین سد قوسی در ترکیه ( 249 متر ارتفاع ) است . همچنین برنامه ریزی هایی برای ساخت سد های جدید بر روی این رودخانه در آینده ای نزدیک وجود دارد .

گدیز ( Gediz )

گدیز ، که در دوران باستان Hermus نامیده می شد ، 401 کیلومتر طول دارد . این رودخانه از کوه های مورات ( Murat ) و سافان ( Saphane ) در قسمت داخلی آناتولی غربی سرچشمه می گیرد و در مسیر غربی پس از پیوند با نهرهای Kunduzlu ، Selendi ، Deliinis ، Demrek و Nif و عبور از نزدیکی شهر صالحی ( Salihli ) ( سارد باستان ) و شهر فوچا ( Foça ) در نهایت به دریای اژه می ریزد . آب این رودخانه عمدتا برای آبیاری مزارع حاصلخیز کشاورزی در منطقه اژه استفاده می شود .

سقاریه ( Sakarya )

ساکاریا ، که در دوران باستان Sangarios نامیده می شد ، 824 کیلومتر طول دارد . این رودخانه از فلت های شمال شرقی استان افیون سرچشمه می گیرد ، از نزدیکی شهر پولاتلی و استان آداپازاری ( سقاریه ) عبور می کند و پس از پیوند با نهرهای Porsuk ، Göksu ، Göynük ، Aladag ، Kirmir ، Mudurnu و Çark در نهایت به دریای سیاه می ریزد . دو نیروگاه هیدروالکتریک در رودخانه سقاریه شامل سد های Sariyar ( ساخته شده بین سال های 1950 – 1956 ) و Gökçekaya ( 1967 – 1972 ) می باشد .

مریچ (Meriç  )

مریچ یا ماریتسا ( Maritsa ) در زبان بلغاری ، 490 کیلومتر طول دارد که 211 کیلومتر آن در ترکیه است . رودخانه در بلغارستان سرچشمه می گیرد از مرز ترکیه می گذرد و پس از عبور از ادیرنه به رودخانه تونجا ( Tunca ) می پیوندد ، مرز ترکیه – یونان را تعریف می کند و سپس به دریای اژه در خلیج ساروس می ریزد . شاخه های آن ارگن ( Ergene ) ، رودخانه آردا ( Arda ) و تونجا هستند .