اقتصاد امارات

تاریخ اقتصاد امارات

از آنجا که ابوظبی و دبی بیشتر منابع نفت خود را در اختیار داشتند . بسیار ثروتمندتر از امیرنشین های دیگربودند . در نتیجه ، مسئولیت پرداخت هزینه های توسعه اقتصاد امارات متحد عربی بر عهده آن ها یود . این دو امیرنشین بودجه دولت فدرال را تامین می کردند که این بودجه صرف ساختن جاده های درجه یک ، ایجاد سیستم جدید مخابرات دوربرد ، توسعه برنامه های رفاه اجتماعی و تامین مراقبت های بهداشتی ، آموزش ، خوراک و مسکن برای همه شهروندان می شد . بیشتر بودجه دولت فدرال مستقیما صرف توسعه پنج امیرنشین می شد که نفت کمتری داشتند ؛ مثلا در سال 1976 وزارتخانه دولت فدرال موظف به پرداخت 82 درصد از بودجه اقدامات زیربنایی پنج امیرنشین کوچکتر و فقیرتر شد .
با وجود اقداماتی که در جهت توزیع مجدد درآمد نفتی صورت گرفت ، بازهم دبی و ابوظبی به دلیل ثروت فراوانشان می توانستند خیلی بیشتر از پنج امیرنشین فقیرتر توسعه یابند . این تفاوت در دهه های بعد به دلیل کشف چاه های نفت جدید در ابوظبی و افزایش ذخایر نفت و گازش ، بیشتر هم شد . در واقه ابوظبی حتی با مشارکت فراوان در تامین بودجه دولت فدرال باز هم ثروت فراوانی برایش باقی ماند و با همین ثروت به سرعت صنعتش را توسعه داد ، تفرج گاه های مهیج ، فرودگاه و بندر ساخت و همچنین برای کشاورزی ، حفظ آثار تاریخی و معماری و حفظ محیط زیست نیز هزینه کرد . دبی هم مثل ابوظبی به پشتوانه تجارت و نفت ، ذخیره مالی کافی داشت که بتواند برنامه های توسعه رویایی اش را شامل لنگرگاه های بزرگ ، تاسیسات بندرگاهی ، کارخانه های آب شیرین کنی ، فرودگاه و پروژه های صنعتی دنبال کند .
امیرنشین های شمالی و کوچکتر در مقایسه با این دو امیرنشین از نظر توسعه اقتصادی بسیار عقب تر بودند . چون آن ها در تامین بودجه به دبی و ابوظبی متکی بودند ، رکود اقتصادی دهه های 89 نیز – که در نتیجه حوادثی از قبیل افت قیمت نفت ، جنگ هشت ساله ایران و عراق و حمله عراقی ها به کویت به وجود آمده بود – تفاوت اقتصادی بین آن ها را بیشتر افزایش داد . این رکود اقتصادی درآمد نفتی را کاهش داد و کسری بودجه ایجاد کرد وحتی فعالیت های اقتصادی ابوظبی را کاهش داد . درنتیجه ، بودجه توسعه و عمران امیرنشین های کوچکتر نیز کمتر شد .
در همین زمان امارات متحد عربی با نبود هماهنگی بین امیرنشین ها در توسعه اقتصادی مواجه شد . همانطور که آل الکیم بیان می کند : (( رقابت های بین امیرنشین ها بیشتر سد راه عمران و صنعتی سازی دولت فدرال بود تا خود امیرنشین ها .)) درنتیجه ، امیرنشین ها امکانات و خدماتشان را دو برابر کردند . مثلا ابوظبی ، دبی ، شارجه و راس الخیمه فرودگاه های بین المللی ساختند ، اما چون رفت و آمدها چندان زیاد نبود ، از فرودگاه های شارجه و راس الخیمه کمتر استفاده شد .
درکل ، امارات با وجود مشکلات فراوان اقتصادی نه تنها درتولید نفت و گاز موفق بوده ، بلکه با متنوع ساختن اقتصادش ، از وابستگی مطلق به درآمد های نفتی جلوگیری کرده است . دبی در این مسیر پیشقدم و به مرکزی برای تولید و تجارت تبدیل شده است . حتی قبل از کشف نفت ، شیخ مکتوم ، حاکم آن زمان دبی ، این امیرنشین را به دروازه واردات خلیج فارس تبدیل کرده بود . او تعرفه صادرات و واردات را قطع کرد تا تاجران را تشویق کند که در دبی سرمایه گذاری کنند و محصولاتشان را با کشتی از بندرهای دبی بفرستند . به همین علت ، اقتصاد تجاری دبی بسیار پرجنب و جوش شد . بعد از آن هم پروژه های صنعتی را توسعه داد ؛ با گروه تجاری جبل علی به یکی از بزرگ ترین تولید کننده های آلومینیوم در دنیا تبدیل شد . ضمنا انرژی لازم برای جدا کردن فلز از سنگ معدن با گاز طبیعی تامین می کرد . موفقیت تجاری دبی به تشویق سرمایه گذاران خارجی ، از طریق برداشتن محدودیت های تجاری و تبدیل این منطقه به منطقه آزاد تجاری ، مربوط می شود . تجارت در این منطقه می تواند صد در صد در دست تاجران بیگانه باشد چون مالیات به آن ها تعلق نمی گیرد و لازم نیست سودی را که به دست می آورند حتما در امارات خرج کنند .

 

حتما بخوانید : سیاست و اقتصاد امارات – کشف نفت در امارات

هرچند ابوظبی بیشتر از دبی به صنعت نفت وابسته است ، بازهم به توصعه صنایع غیر نفتی پرداخته است . مثلا کارخانه تولبد آمونیاک ، سولفور ، کود شیمیایی ، سیمان ، آهن و فولاد ساخته است و همچنین کارخانه های تولید آرد را توسعه داده است . امیرنشین های کوچکتر نیز در سال های اخیر ، با استفاده از بودجه دولت فدرال ، گام هایی در جهت توسعه صنعت برداشته اند . مثلا شارجه اقدام به تولید لوله های بزرگ خطوط انتقال نفت کرده است ، عجمان هم بر تولید فولاد و تعمیر کشتی تمرکز کرده است و راس الخیمه هم به توسعه معادن سنگ مرمر ، سنگ آهک و دیگر معادن پرداخته است . همچنین این امیرنشین ها و امیرنشین ام القیونین به ایجاد کارخانه های سیمان پرداخته اند . در ضمن فجیره نیز به توسعه عملیات استخراج معدن پرداخته است تا راحت تر بتواند مواد معدنی مختلفی را که در کوه های حجر این منطقه یافت می شود استخراج کند . علاوه بر این ، همه امیرنشین ها تولیدات کشاورزی خود را افزایش داده اند و به طور فزاینده ای توسعه صنعت جهانگردی را دنبال کرده اند .
در حال حاضر دبی رشد اقتصادی سریع و عظیمی را تجربه می کند ، بخش عمده این رشد اقتصادی به افزایش قیمت نفت مربوط می شود ، اما قسمتی از این رشد هم به دلیل سرمایه گذاری های بزرگ عمومی و خصوصی در بخش غیر نفتی اقتصاد پدید آمده است .